Autorzy mają nadzieję, że ten przewodnik mimo tak trudnego tematu, jakim jest zagłada, stanie się nie tylko zachętą do poznania strasznych dróg do wolności więźniów i męczenników KL Stutthof, ale także aktualnie brzmiącym wezwaniem do pamięci o ludziach, którym przyszło żyć i tak niegodnie umierać w strasznych czasach narodowego socjalizmu.

Rok 1945 więźniowie Obozu Koncentracyjnego Stutthof w Sztutowie witali z wielką nadzieją na rychłe wyzwolenie i koniec wojny. Nie mogli wtedy jeszcze przewidzieć, że ich drogi do wolności, dla wielu okupione własnym życiem, biec będą szlakami tzw. Marszów Śmierci przez dziesiątki i setki kilometrów. Spośród ok. 37 tysięcy więźniów KL Stutthof przymusowo ewakuowanych z obozu macierzystego i jego podobozów od 25 stycznia do 9 maja 1945 roku śmierć poniosło na szlakach Marszu Śmierci i ewakuacji morskiej ok. 20 tysięcy ofiar. Na Żuławach i Kaszubach pozostały liczne ślady w postaci mogił i cmentarzy, gdyż większość miejsc spoczynku ofiar Marszu Śmierci została po wojnie upamiętniona. Dzisiaj te szczególne miejsca pamięci narodowej przypominają następnym pokoleniom, urodzonym już po wojnie, o tamtych dramatycznych wydarzeniach. Liczne i różnorodne upamiętnienia Marszu Śmierci pomagają w krzewieniu pamięci o cierpieniach i strasznej śmierci męczenników KL Stutthof. Swoją aktualność zachowuje przesłanie z wiersza Franciszka Fenikowskiego, syna byłego więźnia obozów koncentracyjnych Stutthof i Sachsenhausen: „O pamięć, nie o zemstę wołają nasze cienie”.