.png)
.png)
Starzëno mô w slédnëch latach szczescé do młodëch lëdzy, co rozmieją bëlno prawic pò kaszëbskù i w rozmajitëch môlach na całëch Kaszëbach prezentëją pòwiôstczi – tak swòje jak i jinszich aùtorów. Òb wiele lat XXI stolatô w kònkùrsu „Bë nie zabëc mòwë starków” w méstersczi kategórie rządzëlë knôpi z ti wsë i òkòlégò (òsoblëwie z Warblëni). Do dzysdnia Szëmón Heland, Krësztof Rôdtka abò Wòjcech Zielka rozmieją zaczekawic abò rozsmiészëc słëchińców, czej wëstãpùją jakno kabaret Pùrtcë. Mòże mają to erbòwóné pò Janie Piepce, chtëren prawie w Starzënie spãdzył swòje młodé lata, a pózni robił tu za szkólnégò? Kò òn béł nié blós bëlnym pòetą, ale i gadëszã. Chcemë jesz dodac, że w starzińsczi szkòle robił Jón Drzéżdżón z Domôtowa, a jiny Drzéżdżón – Rómk – téż je starzëniôkã i rozmieje pëszno òpòwiadac i pisac.
Do karna nëch gadëszów i aùtorów gôdków słëchô téż Matéùsz Bùllmann, chtëren je rozlubiony w swòjim Starzënie (mieszkôł za knôpiczich lat na sami grańcë ti wsë z Kłaninã). To prawie w tim òkòlim dzeje sã akcjô wikszégò dzéla jegò pòwiôstków, chòcô ju lata temù przecygnął na westrzédné Kaszëbë, do Kòlana.
Swòje tekstë Matéùsz Bùllmann pùblikùje przédno w „Pòmeranie” i ji dodôwkù „Stegna”, a jegò cykle òpòwiôdaniów mają swòjich wiérnëch czëtińców. Widzą sã òne m.jin. aùtorowi kaszëbsczich słowarzów Eùgeniuszowi Gòłąbkòwi, chtëren pò przeczëtanim pòwiôstczi „Mój z mòją” napisôł tak: „Ni ma tam niżódnégò pòùczaniégò czë mòralizatorstwa, le taczi òpis przëgòdë, përznã letczégò hùmòru. Miło sã czëtało. Téż piãknô bëlackô kaszëbizna przëdôwô temù dokôzowi autentizmù”. Prawie ten aùtentizm je wôżną znanką ùtwórstwa Bùllmanna. Czëtającë jegò pòwiôstczi, mòże sã nama zdawac, że jesmë jak dzecë, co sedzą wkół starka abò starczi (abò na jich kòlanach) i słëchają jich historiów. Ni ma w nich colemało za wiele artisticznëch strzódków, wôżnëch prôwdów, jaczé mògą zmienic naje żëcé – ale je żëwô akcjô, herojowie, z jaczima wespółczëjemë ju òd pierszich zdaniów, letczi i zrozmiałi jãzëk. Czedë czëtómë (słëchómë) òpisënk wanodżi z ópą, to jidzemë razã z bòhatérama, nie jesmë òbzérnikama, co stoją dzes na bòkù. Jistno je w przëtrôfkù zdrzeniô na swiat z kóńsczégò chrzebtu abò z rëbacczégò bôta. Aùtór rozmieje nas przëchłoscëc, rôczëc do swòjégò swiata…
A cëż je w tim swiece? Wiele prostëch, zwëczajnëch lëdzy, chtërny czëją strach, miłotã, zôzdrosc abò górz. Letkò je sã czëc jednym z nich.
Są téż wiôldżi herojowie, westrzód jaczich są dzyrsczi marénowie, admirałowie, ale na ti sami rówiznie aùtór stôwiô stôrëch lëdzy, co rozmieją na czekawi ôrt pòkazëwac swiat młodszim pòkòlenióm. Matéùsz Bùllmann znaje téż kaszëbsczé wierzenia, mitologiã i zwëczi. Czëtińc doznô sã z jegò tekstów përznã ò Bòrowi Cotce abò ò krëjamnym mòrsczim mnichù. Wiele wicy je ò ùrokach, czarzélcach, co mògą je zadac (abò zjic), ò ùkôzkach i farmazonach. Całi dzél tekstów zamkłëch w ti ksążce je namieniony kònióm. Colemało nie są to pòwiôstczi, a zebróné do grëpë rozmajité czekawinczi i doradë dlô tëch, co mëszlą ò hòdowlë hisków abò ò òstanim kùczrã. Wiele je téż zachãcbów do ridowaniô. Hewò jedna z nich: „Nôwikszé szczescé na swiece na kóńsczim leżi grzbiece – tak sã gôdô. Żebë to sprawdzëc, mùszita spróbòwac. Na gwës z kóńsczégò pùkla wszëstkò wëzdrzi jinaczi. Mómë nowi pòzdrzatk na znôné môle czë krôjòbrazë. Mòżemë téż wjachac w place, gdze ni piechti, ni aùtã sã nie dostôniemë. Czasã mòżemë sã pòczëc jak na kôrtach znôny nama ksążczi”. Ta zachãcba pasëje téż do ksążczi Matéùsza Bùllmanna. Dô òna nama mòżlëwòtã pòznaniô môlów, do jaczich më bë jinaczi nie weszlë. Chcemë tej razã z aùtorã jachac krokòszką, chòdzëc abò ridowac pò Kaszëbach, rëbaczëc na bôtach i jachac wòjnowima òkrãtama.
Dark Majkòwsczi
.png)
.png)
.png)