Antoni Abraham (1869-1923). Zarys biografii
Antoni Abraham (1869-1923), zapisany jest w naszych dziejach, głównie epoki zaborów, jako „Apostoł narodowej sprawy” i „Trybun Kaszubów”, a także „Król Kaszubów”. Funkcjonuje również w legendach, z których najważniejsza dotyczy jego udziału w delegacji Kaszubów na Kongres Wersalski w Paryżu, gdzie decydowano o przyszłości Kaszub po I wojnie światowej. Niemniej, choć jest on postacią najbardziej znaną i upamiętnioną przez ziomków, a i rodaków, pamięć o nim w kolejnych pokoleniach jakby ginie. W działalności na rzecz upamiętnienia – przeciw niepamięci – olbrzymi udział ma Teresa Hoppe, m.in. spiritus movens budowy pomnika Antoniego Abrahama na Placu Kaszubskim w Gdyni i autorka książki, prezentującej aktualną wiedzę i tradycję dotyczącą życia i dokonań jej bohatera.
Józef Borzyszkowski
Książka stanowi podsumowanie oraz rozszerzenie dotychczasowego stanu badań dotyczącego wątku biograficznego o Antonim Abrahamie. 100 rocznica śmierci „Trybuna Kaszubów” stała się także okazją do ukazania tej postaci w szerszym ujęciu historycznym, autorka porusza także kontekst upamiętnienia Antoniego Abrahama w realizacjach pomnikowych. Książka zawiera bardzo bogaty materiał ikonograficzny i źródłowy, który jest cennym uzupełnieniem treści zawartej w publikacji.
Niespełna dwa miesiące przed śmiercią Antoni Abraham uczestniczył w uroczystym otwarciu portu w Gdyni. 29 kwietnia 1923 roku do tej rozrastającej się z dnia na dzień kaszubskiej wioski zjechały najwyższe władze II Rzeczypospolitej. Wraz z wójtem Gdyni Janem Radtke, swym dobrym znajomym, Abraham stojąc przed nowo wybudowanym dworcem kolejowym, witał prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Stanisława Wojciechowskiego, premiera gen. Władysława Sikorskiego, marszałka Sejmu Macieja Rataja, marszałka Senatu Wojciecha Trąmpczyńskiego, ministra spraw wojskowych gen. Kazimierza Sosnkowskiego oraz ks. kardynała Edmunda Dalbora, prymasa Polski.
I choć to odradzające się na Pomorzu państwo polskie, o którego powrót tak ofiarnie i skutecznie zabiegał w czasie pruskiej niewoli, często było dlań źródłem bolesnych rozczarowań i nie zawsze jawiło się na miarę jego marzeń, to chyba czuł satysfakcję, że uczestniczy w wydarzeniu, które staje się materialnym wyrazem powiązania Polski z morzem, Kaszubami i Pomorzem. Wydarzeniu, które potwierdza to, że dokonane 10 lutego 1920 roku Zaślubiny z Morzem nie były wyłącznie aktem symbolicznym. Uroczyste otwarcie gdyńskiego portu ze znaczącym w nim udziałem Antoniego Abrahama stało się symboliczną klamrą spinającą jego życie, oddane bez reszty Kaszubom i Polsce. Ciężko schorowany, umiera 23 czerwca 1923 roku.
W 2023 roku minie 100. rocznica śmierci tego Trybuna Kaszubów, jak trafnie go nazywa Tadeusz Bolduan w swej książce (wydanej pod tym tytułem przez Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie w 1989 roku), który „Chodził po wsiach, zaglądał do miasteczek, opowiadał o Polsce, która się odrodzi, wlewał w serca ludzi nadzieję, uszlachetniał ich wewnętrznie, zagrzewał do trwania w wierności Kościołowi katolickiemu i ojczyźnie. Był autentycznym działaczem ludowym powszechnie znanym na Kaszubach, bezwiednie budującym sobie za życia legendę… Życie swe wypełnił ogromnym trudem społecznym, graniczącym w sferze duchowej z mistycyzmem religijnym rozwijanym na podłożu narodowym”.
Rada Naczelna Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, na zgodne wnioski Zarządu Głównego oraz bardzo zasłużonego dla zachowania i utrwalania pamięci o Antonim Abrahamie Oddziału ZKP w Gdyni, jednomyślnie ustanowiła rok 2023 – Rokiem Antoniego Abrahama. Ważnym elementem bogatych obchodów rocznicowych stanie się kolejna wydana przez Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie książka poświęcona tej wybitnej postaci. Jej autorką jest Teresa Hoppe, gdyńska działaczka Zrzeszenia od lat zaangażowana w upamiętnianie dokonań Abrahama.
Czytelnik otrzymuje w części pierwszej tej bogato ilustrowanej książki opowieść o życiu kaszubskiego bohatera wzbogaconą – w porównaniu do tej napisanej przed ponad trzydziestu laty przez Tadeusza Bolduana – o nowe ustalenia zawarte w opublikowanych w międzyczasie licznych opracowaniach historycznych dotyczących okresu, w którym żył „trybun Kaszubów”. Część druga książki jest poświęcona utrwalaniu pamięci o Abrahamie. A tych upamiętnień jest niemało, w minionym stuleciu bowiem postać i dzieło wielkiego Kaszuby były uwieczniane m.in. w formie pomników, tablic pamiątkowych, publikacji, medali i imprez cyklicznych. Wszystkie zostały skrupulatnie odnotowane i opisane.
Mam nadzieję, że kolejna książka o Antonim Abrahamie znajdzie drogę pod „kaszubskie strzechy”, szczególnie w tych jakże licznych miejscowościach, do których trafiał, przemierzając Kaszuby z misją budzenia kaszubskich współbraci z letargu, zabiegania o rozbudzenie ich świadomości historycznej i poczucie związku z Polską, „kolportując polską prasę, wygłaszając mowy pod kościołami albo w gospodach, nie bojąc się krytykować pruskiego zaborcy, nie zważając na zdrowie, zimno, słotę i chłód, bo niepodległość i polskość Pomorza były dla niego najważniejsze”.
Spodziewam się również, że książkę pani Teresy Hoppe wykorzystają nauczycielki i nauczyciele języka kaszubskiego, w którym Abraham w znacznej części realizował swą historyczną misję, do przygotowania atrakcyjnych lekcji przybliżających życie, dokonania i znaczenie „trybuna Kaszubów”.
Jan Wyrowiński
Prezes Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego
Zobacz także
-
Młodokaszubi. Szkice biograficzneCena 17,14 zł
-
Ks. ppłk Józef Wrycza (1884–1961). Biografia...Cena 66,67 zł
-
Pro Memoria Zofia Janukowicz-Pobłocka (1928-2019)Cena 33,33 zł
-
Pro memoria Tadeusz Jabłoński (1919-2019)Cena 33,33 zł
-
Zarys biograficzny Sługi Bożego księdza biskupa...Cena 47,62 zł
Klienci, którzy zakupili ten produkt, kupili również:
Jest to pierwsza naukowa biografia poświęcona jednemu z najważniejszych Kaszubów i znanych Pomorzan. Józef Wrycza – ksiądz, wojak, narodowiec, uczestnik życia politycznego II Rzeczypospolitej – przetrwał w pamięci współczesnych jako człowiek zaangażowany w walkę o niepodległość Ojczyzny, gotowy złożyć za jej sprawę najwyższą ofiarę.
Krótka była historia dynastii książąt wschodniopomorskich władającej w XIII wieku obszarem położonym między dolnym biegiem Wisły a dzisiejszymi przedpolami Koszalina oraz od Morza Bałtyckiego po okolice Bydgoszczy i Krajny.
Z tego Słownika korzystać mogą wszyscy, którzy chcą wzbogacić zasób swego słownictwa kaszubskiego tak w mowie, jak i przy tworzeniu tekstów pisanych.
Produkty w tej samej kategorii:
Praca zbiorowa została opracowana przez Józefa Borzyszkowskiego.
zebrał i opracował J. Borzyszkowski
Wydany tom poświęcony został Tadeuszowi Jabłońskiemu (1919-2019) - Pawłowi Dzianiszowi: wybitnemu dziennikarzowi i publicyście, autorowi wielu esejów historycznych i portretów biograficznych, animatorowi życia kulturalnego, mistrzowi wielu pomorskich dziennikarzy.