Jest to zbiór szkiców o charakterze popularnonaukowym, których istotą, zasadniczym założeniem jest ukazanie roli Bałtyku w czasie (od średniowiecza do czasów współczesnych) i przestrzeni (wokół wszystkich niemal krajów nadbałtyckich). Autor przedstawia tę część europejskiego obszaru jao wspólnotę, związaną ze sobą historią na dobre i na złe, i nazywa łączące ją morze Śródziemnomorzem Północy. Prowadzi nas na tereny polskie (począwszy od św. Wojciecha, a skończywszy na Janie Pawle II), skandynawskie, germańskie, łotewsko-estońsko-litewskie. Opisuje m.in. historyczną drogę przebiegającą przez Wielkie Międzymorze, a rozpoczynającą się na Gotlandii, opowiada o wyprawach wikingów, przedstawia mało znane nadbałtyckie fakty z życia polskich pisarzy (Kochanowskiego, Niemcewicza, Mickiewicza, Żeromskiego), przypomina tragiczne losy Kaszubów nadłebskich, czyli Słowińców.

Autor, wybitny conradysta, żeglarz, założyciel polskiego Bractwa Kaphornowców, współinicjator nagrody Rejs Roku, opisuje wydarzenia widziane także od strony morza. Przekazuje bowiem własne refleksje i doświadczenia, przywołując konkretne rejsy, odwiedzane porty, spotkanych tam ludzi. Dzięki wielkiej erudycji, przekonującej argumentacji, świetnej językowo-stylistycznie narracji Dzianisz rzetelnie urealnia swą główną tezę, że Bałtyk pełnił w przeszłości i powinien dzisiaj spełniać taką samą mitotwórczą i kulturowo ważną funkcję na północy Europy, jak Morze Śródziemne na południu kontynentu.

Joanna Konopacka